Bệnh xương khớp
Thuốc Corticoid là gì ? Cần lưu ý gì khi sử dụng Corticoid ?
Jul
Nhóm thuốc Corticoid là một nhóm thuốc được sử dụng rộng rãi trong nhiều bệnh lý khác nhau nhờ vào khả năng chống viêm, chống dị ứng và ức chế miễn dịch. Tuy nhiên, do có khả năng làm giảm nhanh các triệu chứng,nên việc lạm dụng thuốc đang trở nên phổ biến, gây nhiều ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ. Cùng JoinGing tìm hiểu thuốc corticoid là gì và một số lưu ý khi sử dụng nhóm thuốc corticoid trong bài viết dưới đây.
Contents
Thuốc Corticoid là gì ?
Thuốc corticoid là gì?
Corticoid là loại thuốc kháng viêm được sử dụng trong nhiều bệnh lý khác nhau. Corticoid có tác dụng tương tự như một hormone được sản xuất bởi tuyến thượng thận (hai cơ quan nhỏ nằm phía trên thận).
Trên thị trường, corticoid được điều chế dưới nhiều dạng dùng khác nhau:
- Dạng viên (dùng đường uống)
- Dạng tiêm trực tiếp vào mạch máu, khớp, hoặc cơ
- Dạng xịt qua miệng
- Dạng xịt mũi
- Dạng dung dịch sử dụng với máy khí dung
- Dạng kem, gel, hoặc thuốc mỡ dùng tại chỗ (bôi ngoài da, nhỏ mắt, mũi, tai,…)
Tên các loại thuốc có chứa corticoid
Tên các loại thuốc có chứa corticoid thường gặp trong các loại thuốc bao gồm: hydrocortisone, prednisolone, prednisone, methylprednisolone, triamcinolone, fluticasone, beclomethasone, betamethasone, dexamethasone, clobetasone, budesonide…
Tác dụng của corticoid
Corticoid có nhiều tác dụng hữu ích như giảm viêm (kháng viêm), ức chế các phản ứng miễn dịch quá mức, cân bằng nội tiết tố, giảm stress, và tăng hưng phấn (do đó corticoid được xem là loại thuốc cấm trong các môn thể thao chuyên nghiệp). Corticoid có tác dụng nhanh trong cơ thể nên nó được dùng để hỗ trợ trong điều trị các triệu chứng liên quan đến dị ứng và các bệnh tự miễn dịch. Chúng cũng có thể được sử dụng để điều trị các bệnh như hen suyễn, dị ứng, chàm, phát ban, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), viêm ruột, bệnh Crohn, viêm loét đại tràng, bệnh đa xơ cứng (MS), lupus, bệnh Addison, và trong điều trị cho người bệnh sau ca cấy ghép nội tạng.
Corticoid là thuốc gì, được sử dụng trong những trường hợp nào?
Tác dụng của corticoid là để điều trị nhiều loại bệnh như viêm khớp dạng thấp, viêm ruột (IBD), hen suyễn, dị ứng, bệnh Addison (một bệnh hiếm khi tuyến thượng thận không sản xuất đủ corticosteroid cần thiết cho cơ thể), và các vấn đề viêm da,…
Corticoid được đưa vào cơ thể dưới nhiều dạng khác nhau, tùy thuộc vào tình trạng của bệnh nhân:
- Dạng viên nén, viên nang hoặc siro được sử dụng để điều trị viêm và đau liên quan đến các bệnh mạn tính như viêm khớp dạng thấp và lupus ban đỏ.
- Corticoid dạng ống hít và xịt mũi giúp kiểm soát tình trạng viêm liên quan đến hen suyễn và viêm mũi dị ứng.
- Dạng thuốc nhỏ mắt giúp giảm sưng sau khi phẫu thuật mắt.
- Dạng kem và thuốc mỡ giúp chữa lành nhiều vấn đề da khác nhau.
- Thuốc tiêm được sử dụng để điều trị các triệu chứng liên quan đến cơ và khớp như đau, viêm gân và chống sốc phản vệ.
Xem thêm: Bệnh lupus ban đỏ là gì? Bệnh lupus ban đỏ sống được bao lâu?
Tác dụng phụ của corticoid
Corticoid dạng uống
Sử dụng corticoid trong thời gian ngắn (1 – 2 tuần) thường không gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng. Một số tác dụng phụ nhẹ có thể gặp phải khi sử dụng trong thời gian ngắn như là: kích ứng dạ dày, tăng cảm giác thèm ăn và khó ngủ.
Tác dụng phụ dễ xảy ra hơn nếu sử dụng thuốc trong thời gian dài hoặc dùng nhiều đợt ngắn liên tục. Liều càng cao, nguy cơ gặp tác dụng phụ càng lớn. Vì vậy, nếu cần điều trị bằng corticoid trong thời gian dài, bác sĩ sẽ cố gắng duy trì liều thấp nhất có thể mà vẫn kiểm soát được các triệu chứng. Một số bệnh đòi hỏi liều cao hơn để kiểm soát triệu chứng, hoặc cùng một bệnh nhưng liều lượng có thể thay đổi tùy thuộc vào từng bệnh nhân và giai đoạn bệnh.
Một số tác dụng phụ nghiêm trọng có thể xuất hiện khi sử dụng corticoid kéo dài bao gồm:
- Loãng xương
- Tăng nguy cơ nhiễm trùng
- Tăng huyết áp
- Tăng đường huyết
- Tăng nguy cơ loét dạ dày tá tràng
- Đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp, glôcôm
- Chậm lành vết thương, da mỏng và dễ bầm tím
- Chậm phát triển ở trẻ em
- Hội chứng Cushing (mặt tròn như mặt trăng, lắng đọng mỡ ở cổ và lưng, trong khi chân tay teo nhỏ)
Đặc biệt, sử dụng corticoid lâu dài có nguy cơ gây teo tuyến thượng thận, do tuyến này sẽ ngừng sản xuất hormone khi quen với sự hiện diện của thuốc trong cơ thể.
Do đó, nếu cần sử dụng corticoid trong thời gian dài, hãy tái khám và thực hiện các xét nghiệm định kỳ theo chỉ định của bác sĩ để phát hiện sớm các tác dụng phụ (nếu có).
Corticoid dạng hít
Khi sử dụng corticoid dạng hít, một số thuốc có thể lắng đọng trong miệng và cổ họng thay vì đến phổi, gây ra các tác dụng phụ như:
- Nhiễm nấm trong miệng
- Khàn tiếng
Để tránh tình trạng này, nên súc miệng bằng nước sau mỗi lần sử dụng corticoid dạng hít. Lưu ý không được nuốt nước súc miệng để tránh gây hại cho sức khỏe.
Corticoid dạng bôi (thoa) tại chỗ
Tác hại của corticoid trên da khi sử dụng trong thời gian dài và có hoạt tính mạnh có thể gây tổn thương da, gây viêm da, bỏng da, làm mỏng da, viêm nang lông, mất sắc tố da, hình thành mụn trứng cá…
Trong một số trường hợp, corticoid dạng này có thể gây cảm giác châm chích, nhưng triệu chứng này thường biến mất sau vài ngày. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể dị ứng với thuốc bôi hoặc các thành phần khác trong thuốc, khiến các triệu chứng viêm trở nên nghiêm trọng hơn.
Corticoid dạng tiêm
Corticoid dạng tiêm có thể gây tác dụng phụ tạm thời gần vị trí tiêm như mỏng da, mất màu da và cảm giác đau dữ dội. Ngoài ra, thuốc còn có thể gây các triệu chứng như đỏ mặt, mất ngủ, và tăng lượng đường trong máu. Việc tiêm corticoid thường được giới hạn chỉ từ 3 đến 4 lần mỗi năm, tùy thuộc vào tình trạng bệnh của từng người.
Cần lưu ý gì khi dùng corticoid
Có nhiều cách sử dụng corticoid an toàn để điều trị bệnh, tuy nhiên, người bệnh nên đến khám tại các chuyên khoa phù hợp (như nội, nội tiết, thận, hô hấp, da liễu…) để có phương pháp điều trị thích hợp và tránh lạm dụng thuốc gây ảnh hưởng đến sức khỏe.
Corticoid dạng uống
Corticoid dạng uống (viên hoặc siro) nên được dùng cùng thức ăn để giảm tác động xấu đến dạ dày. Không tự ý ngừng thuốc đột ngột, bác sĩ sẽ hướng dẫn cách giảm liều từ từ trước khi ngừng hoàn toàn để tránh nhờn thuốc.
Corticoid dạng xịt và phun
Corticoid dạng xịt, phun thường ít gây tác dụng phụ nghiêm trọng. Một số tác dụng phụ thường gặp như nấm miệng và khàn giọng có thể được dự phòng bằng cách thực hiện đúng kỹ thuật xịt-hít và súc miệng sau khi dùng thuốc.
Corticoid dạng bôi
Thuốc mỡ hoặc kem corticoid được bôi lên vùng da bị viêm 1-2 lần/ngày vào buổi sáng hoặc tối. Thời gian điều trị có thể kéo dài từ vài ngày đến khoảng 6 tuần, tùy thuộc vào tình trạng viêm. Với tác hại của corticoid trên da, nên sử dụng một lượng nhỏ corticoid dạng kem giúp hạn chế hấp thu quá mức vào cơ thể và giảm thiểu tác dụng phụ không mong muốn. Tránh bôi lên vùng da bị xước hoặc thường xuyên cọ xát. Bác sĩ da liễu sẽ chỉ định loại corticoid bôi phù hợp (từ nhẹ đến rất mạnh) tùy thuộc vào tình trạng bệnh và vùng da cần điều trị.
Corticoid dạng tiêm
Không nên tiêm corticoid nếu có nhiễm trùng tại vùng tiêm hoặc ở các khu vực khác trong cơ thể. Đối với bệnh nhân có vấn đề về chảy máu hoặc đang sử dụng thuốc chống đông máu (thuốc làm loãng máu), việc tiêm corticoid có thể gây chảy máu tại chỗ tiêm, do đó, nên trao đổi kỹ với bác sĩ trước khi sử dụng.
Chống chỉ định của thuốc Corticosteroid
Thuốc corticosteroid chống chỉ định cho những bệnh nhân quá mẫn với thuốc kháng viêm corticoid, những người có tiền sử viêm loét dạ dày – tá tràng, đái tháo đường, cao huyết áp, và những người đang nhiễm khuẩn, nhiễm virus hoặc nhiễm nấm toàn thân.
Bài viết trên đã chia sẻ thông tin chi tiết về thuốc corticoid là gì, cũng như những lưu ý trước khi sử dụng. Để sử dụng corticoid an toàn trong điều trị, bệnh nhân nên chú ý tuân theo phác đồ của bác sĩ chuyên khoa, tránh tự ý sử dụng thuốc có thể gây ra các vấn đề có hại cho sức khỏe.
Xem thêm: Chondroitin Sulfate là gì ? Chondroitin Sulfate có trong thực phẩm nào ?
